Γιάννης Βαληνάκης: Για μια νέα στρατηγική απέναντι στην Τουρκία

Γιάννης Βαληνάκης: Για μια νέα στρατηγική απέναντι στην Τουρκία

Οι εξωφρενικές επιδιώξεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Ανατολικό Αιγαίο δείχνουν πλέον καθαρά ότι ο ολοένα και πιο απειλητικός γείτονας στοχεύει με κάθε μέσο να επιβάλει μια ριζική αναθεώρηση των καθεστώτων στην περιοχή. Παρά τη σημαντική διπλωματική στήριξη από την Ε.Ε. και ιδίως ορισμένους εταίρους σχετικά με την ακυρότητα της «συμφωνίας» με τη Λιβύη, η Τουρκία εφαρμόζει στην πράξη ένα σχέδιο για μια «νέα τάξη πραγμάτων» στις θάλασσές μας. Για να αποτρέψουμε ακόμα πιο δυσάρεστες εξελίξεις, χρειαζόμαστε μια νέα στρατηγική – νηφάλια αλλά και διεκδικητική. Βάση της πρέπει να είναι η διεκδίκηση όλων ανεξαιρέτως των δικαιωμάτων μας που στηρίζονται στο διεθνές δίκαιο της θάλασσας. Οχι απλώς με γενικές αναφορές και στη θεωρία, αλλά εκπονώντας επιτέλους τον δικό μας χάρτη που θα απεικονίζει με ακρίβεια τα δικαιώματα και διεκδικήσεις μας. Μόνο σε τέτοια βάση θα μπορούσε να υπάρξει αποδοτικός διάλογος με την Τουρκία, και όχι από τη σημερινή πραγματική κατάσταση.

Από τις εναλλακτικές στρατηγικές που έχει μπροστά της μια ευρωπαϊκή δύναμη σταθερότητας όπως η Ελλάδα, η επιλογή της στρατιωτικής κλιμάκωσης απέναντι σε ένα πολεμοχαρή γείτονα δεν είναι συγκριτικά η καλύτερη. Σε περίπτωση βέβαια τουρκικής επίθεσης, η απάντηση θα είναι αναμφίβολα καταλυτική. Με την (ψευδ)αίσθηση όμως ισχύος και ατιμωρησίας που απέκτησε η Αγκυρα, δεν φαίνεται να επιδιώκει πια να μας σύρει σε διαπραγματεύσεις (λίγο-πολύ οι δύο χώρες κάνουν διάλογο επί δεκαετίες), όσο σε συνεχείς μονομερείς υποχωρήσεις αλλά ακόμα και ανοιχτή σύγκρουση. Μεθοδικά προετοιμάζει τη διεθνή κοινότητα για να μας επιρρίψει έντεχνα την ευθύνη του πρώτου κτυπήματος και να εμφανιστεί ως αμυνόμενη. Με την επίδειξη υποτιμητικής περιφρόνησης προς τη χώρα μας τεντώνει τα νεύρα κάθε Ελληνα πολίτη και στρατιωτικού προσβλέποντας σε μια λάθος κίνησή μας που θα εκμεταλλευθεί. Είναι πεπεισμένη ότι ο συσχετισμός δυνάμεων έχει χειροτερεύσει εις βάρος μας, βοηθούσης και της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, και ότι όσα κι αν διακηρύσσουμε, εκείνη τελικά θα αποφασίσει αν θα αποτραπεί ή όχι…  Πιστεύει εξάλλου, «εκ πείρας» (Κύπρος, Συρία κ.λπ.), ότι με τον πόλεμο διακυβεύονται συνθήκες, εδάφη και νησιά, δεν υπάρχουν πια αναγνωρισμένα σύνορα και διεθνές δίκαιο, και δημιουργούνται νέα όρια και τετελεσμένα υπέρ του τολμηρού νικητή. Αναζητεί ακόμα και ένοπλα έναν «ζωτικό χώρο» (Lebensraum) για να βγει από τα «ασφυκτικά» σύνορα της Λωζάννης.

Απέναντι στην πρωτόγνωρη αυτή επιθετικότητα χρειαζόμαστε μια νέα στρατηγική: νέες ιδέες και την ανάλογη προετοιμασία σε πολλούς τομείς. Με εθνική σύμπνοια αντιτάσσουμε πρώτα πρώτα τη νηφαλιότητα και τη διπλωματική πανστρατιά, και δεν στρώνουμε τον τουρκικό δρόμο με δικά μας λάθη. Η ιστορία όμως δείχνει ότι απέναντι σε μια επιθετική Τουρκία, αυτά δεν επαρκούν για να την αποτρέψουν. Η στρατηγική τού «δεν διεκδικούμε τίποτα» αποδείχθηκε αναποτελεσματική αλλά και επικίνδυνη. Δικαιώματα που δεν επισημοποιούνται αλλά και δεν ασκούνται, μοιραία αποδυναμώνονται. Η απειλή χρήσης βίας εξαναγκάζει σε ίσως μικρές κάθε φορά υποχωρήσεις, που όμως συν τω χρόνω κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε στρατηγική ήττα. Αυτό επιδιώκει επί δεκαετίες η Αγκυρα: με τη στάση μας το 1987 οδηγηθήκαμε να δεχθούμε ως επίδικη περιοχή ολόκληρο το Αιγαίο έξω από τα χωρικά ύδατα, με τα Ιμια «έριξε άγκυρα» η θεωρία των γκρίζων ζωνών, και πρόσφατα «έδεσε» επάνω της η ακόμα χειρότερη «γαλάζια πατρίδα»… Οι έκνομες ενέργειες της Τουρκίας δυστυχώς δεν ακυρώθηκαν και η διεθνής στήριξη αποδείχθηκε ανεπαρκέστατη για την ανατροπή τους. Φραστικές συνήθως και οριακές καταδίκες, ή έστω και άτολμες κυρώσεις και ερμηνείες των συνθηκών, είναι αναμφισβήτητα χρήσιμες και δεν πρέπει να υποτιμώνται.

Η έλλειψη κατάλληλων μηχανισμών στην Ε.Ε., τα εθνικά συμφέροντα και οι εσωστρεφείς αδύναμες ηγεσίες στη Δύση καθώς και η απομάκρυνση της Τουρκίας από την Ευρώπη προσθέτουν επιπλέον δυσκολίες. Ολα αυτά δεν προοιωνίζουν αυτόματη και πρακτική αλληλεγγύη και δεν πρέπει να βαυκαλιζόμαστε με τέτοιες ελπίδες που κινδυνεύουν να είναι φρούδες. Αφού, λοιπόν, οι τακτικές αυτές δεν απέδωσαν, μπορούν οι ελληνικές θέσεις να παραμείνουν ουσιαστικά εκεί που βρίσκονταν προ δεκαετιών;

Υπήρξαν ασφαλώς και περίοδοι που σημειώθηκαν επιτυχίες της ελληνικής πλευράς. Η παλαιότερη ένταξή μας στην Ε.Ε., όπως και αντίστοιχα αργότερα της Κυπριακής Δημοκρατίας χωρίς την υπονόμευσή της με το παραλυτικό Σχέδιο Ανάν, ήταν ιστορικά επιτεύγματα. Η Λευκωσία πέτυχε εξάλλου να οριοθετήσει την ΑΟΖ με τους περισσότερους γείτονές της. Η ελληνική προσπάθεια για ρυμούλκηση της Αγκυρας στον δρόμο αλλά και στα προαπαιτούμενα της ευρωπαϊκής καλής γειτονίας εξασφάλισαν «ήρεμα νερά» και χρόνο για να ξεκινήσουν οι οριοθετήσεις με τη Λιβύη, Αίγυπτο και Αλβανία και άλλες εθνικές και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Στο πλαίσιο των συλλογικών αυτών προσπαθειών, ως υφυπουργός Εξωτερικών επέμεινα ιδιαίτερα στην εθνική σημασία των οριοθετήσεων, έχοντας βέβαια πλήρη επίγνωση ότι τέτοιοι δρόμοι δεν είναι στρωμένοι με ροδοπέταλα και απαιτούν επιμονή και επινοητικότητα. Σίγουρα θα έχουμε προσεχώς και σε αυτά τα μέτωπα νέες θετικές εξελίξεις.

Με τις τελευταίες όμως εξελίξεις και τον εξωφρενικό χάρτη της «γαλάζιας πατρίδας» που η Τουρκία επιδιώκει να υλοποιήσει και στην πράξη, ήρθε πλέον η ώρα για μια νέα στρατηγική: η Ελλάδα να προβάλει επιτέλους τον δικό της χάρτη δικαιωμάτων και διεκδικήσεων. Γιατί παρά τον γνωστό αφορισμό, η χώρα μας διεκδικεί! Κάθε δικαίωμα, κάθε θαλάσσια ή εναέρια ζώνη που μέχρι σήμερα δεν έχει απολαύσει ή καθιερώσει αλλά προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, πρέπει επιτέλους να γίνει εθνική θέση. Θέση που θα εξασφαλίσει πρώτα ευρωπαϊκά /διεθνή διπλωματικά και άλλα ερείσματα, ώστε να αποτραπούν ενδεχόμενοι τουρκικοί στρατιωτικοί «τραμπουκισμοί». Θέση που την κατάλληλη στιγμή θα κατατεθεί στο τραπέζι ενός αξιόπιστου διαλόγου με διεθνή υποστήριξη και εγγυήσεις και με ενδεχόμενη επικουρική προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο ή άλλα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα για τεχνικά υπο-ζητήματα. Στον χάρτη αυτόν θα απεικονίζονται τα δικαιώματα που έχουν υιοθετήσει τα περισσότερα κράτη της γης, συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της ελληνικής ΑΟΖ που θα οριοθετηθεί προοδευτικά με καθένα από τους γείτονές μας στη βάση της μέσης γραμμής και με πλήρη επήρεια κάθε ελληνικού νησιού ή νησίδας.

Μπροστά στα νέα δεδομένα και στις μεθοδικές τουρκικές διεκδικήσεις, μία χώρα κληρονόμος του Οδυσσέα και μέλος της Ε.Ε. πρέπει με διακομματική συνεννόηση να επιστρατεύσει επιτέλους την κοινή λογική με μια «έξυπνη» στρατηγική που παραμερίζει τη δίκαιη οργή που αισθανόμαστε όλοι (και επιχειρεί να εκμεταλλευθεί ο άφρων ψευδοπατριωτισμός). Εθνικό καθήκον μας είναι να προετοιμάσουμε με υπευθυνότητα αυτή τη νέα, φιλόδοξη και ρεαλιστική στρατηγική, με την κατάλληλη διεθνή υποστήριξη να αποτρέψουμε τους τουρκικούς τυχοδιωκτισμούς και να διεκδικήσουμε τα νόμιμα δικαιώματα και συμφέροντά μας στον διάλογο που αργά ή γρήγορα θα προκύψει.

* Ο κ. Γιάννης Βαληνάκης είναι καθηγητής και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών.

Πηγή: https://www.kathimerini.gr/1056205/article/epikairothta/politikh/giannhs-valhnakhs-gia-mia-nea-strathgikh-apenanti-sthn-toyrkia?fbclid=IwAR2ITqfATEq_oTHajbAmu-3r1pDSTJ2KK-cp2m9RV7Q64ot0ZpxYkF2OYEA

Share This Post

Περισσότερα για εξερεύνηση

Ενημέρωση

Γ. Ανδρουλάκης: «Η κυκλική οικονομία δεν αφορά τους λίγους, κάποιους ακτιβιστές του περιβάλλοντος. Είναι μονόδρομος για το μέλλον»

  Γ. Ανδρουλάκης: «Η κυκλική οικονομία δεν αφορά τους λίγους, κάποιους ακτιβιστές του περιβάλλοντος. Είναι μονόδρομος για το μέλλον» Στα σημαντικά οφέλη που θα προκύψουν

©2020 radioproto.gr